Ontwikkelingssamenwerking

België en Rwanda zijn partners in ontwikkelingssamenwerking sinds 1962. Doorheen de decennia is deze samenwerking sterk geëvolueerd. Vandaag zetten we in op verschillende samenwerkingskanalen.

De gouvernementele samenwerking vormt het voornaamste luik. In directe samenwerking met de Rwandese overheid zetten we in op gezondheid, landbouw, stedelijke ontwikkeling en sociale bescherming. Daarbij zetten we samen met de Rwandese partners sterk in op goed bestuur en gender.

De Belgische overheid ondersteunt daarnaast ook de Rwandese civiele maatschappij. Zo zetten we in op de versterking van de Rwandese civiele maatschappij via samenwerking tussen Belgische en Rwandese niet-gouvernementele organisaties of aan de hand van specifieke thematische financiering. Ook de universitaire samenwerking is sterk ontwikkeld.

Verder ondersteunen we, als sterke voorstander van multilaterale samenwerking, verschillende VN-instellingen die actief zijn in Rwanda. We zetten in op humanitaire hulp via het VN-systeem en niet-gouvernementele actoren. Tot slot dragen we ook actief bij aan de Europese ontwikkelingssamenwerking via de Europese instellingen en gezamenlijke Team Europe Initiatieven.

Samengeteld, droeg België via deze verschillende kanalen in 2020-2021 ongeveer EUR 50 miljoen bij aan officiële ontwikkelingshulp in Rwanda. Daarmee is ons land volgens de OESO-DAC de 5^e bilaterale donor aan Rwanda.

Wil je meer weten, volg dan zeker onze nieuwsbrief over de Belgisch-Rwandese ontwikkelingssamenwerking.

De bilaterale gouvernementele samenwerking

De bilaterale gouvernementele samenwerking ent zich op vijfjarige samenwerkingsakkoorden tussen de Belgische en Rwandese overheid. In deze akkoorden leggen we de doelstellingen, modaliteiten en het budget vast. Momenteel lopen er twee samenwerkingsakkoorden.

Het klassieke samenwerkingsprogramma richt zich op de gezondheidszorg, landbouw, duurzame stedenbouw en beheer van de publieke fondsen. In deze verschillende sectoren zetten we in op gender, ontwikkeling van de private sector en goed bestuur. Het programma loopt van 2019 tot 2024 en heeft een budget van EUR 120 miljoen.

Een tweede thematisch samenwerkingsprogramma richt zich op de creatie van waardig werk en het versterken van de sociale bescherming. Dit programma loopt van 2022 tot 2026 en heeft een budget van EUR 17,6 miljoen. Het programma maakt deel uit van een regionaal programma dat ook actief is in de Democratische Republiek Congo en Oeganda, met een totaalbudget van EUR 50 miljoen.

Enabel, het Belgische ontwikkelingsagentschap, staat in voor de uitvoering van deze samenwerkingsakkoorden. Het doet dit in nauw partnerschap met verschillende Rwandese ministeries, overheidsinstellingen en middenveldsorganisaties. Naast de Belgische bilaterale gouvernementele samenwerking, voert Enabel overigens ook verschillende projecten uit voor andere gelijkgestemde ontwikkelingspartners, zoals bv. de Europese Unie.

Ondersteuning van de civiele maatschappij

België kent een rijk maatschappelijk middenveld, met vele niet-gouvernementele organisaties en institutionele actoren die zich engageren voor internationale solidariteit en samenwerking. Deze organisaties omvatten de klassieke ontwikkelings-ngo’s, maar evenzeer de Belgische onderwijsverenigingen, vakbonden, vereniging van steden en gemeenten, enz.

De Belgische overheid financiert samenwerkingsverbanden tussen Belgische niet-gouvernementele organisaties en hun Rwandese partners. Deze programma’s bestrijken een grote verscheidenheid aan domeinen, gaande van gezondheid en onderwijs, over goed bestuur tot duurzame voedselsystemen. In totaal gaat het om 19 5-jarige programma’s die lopen van 2022 tot 2027 voor een totaal budget van EUR 25 miljoen. Synergiën en onderlinge leertrajecten tussen deze programma’s worden gestimuleerd binnen een gezamenlijk strategisch kader, opgesteld door de betrokken organisaties, en jaarlijkse strategische dialogen.

Voor een overzicht van deze programma’s en organisaties, klik hier (PDF, 109.7 KB).

In functie van de prioriteiten van de Belgische Minister van Ontwikkelingssamenwerking wordt daarnaast soms besloten tot de ondersteuning van ad hoc projecten ter ondersteuning van de civiele maatschappij. Op dit moment ondersteunt België zo twee projecten van de internationale niet-gouvernementele organisatie Aegis Trust, één rond positieve mannelijkheid (positive masculinities) en één rond vredeseducatie.

Tot slot bestaan er ook tal van uitwisselingen en samenwerkingsverbanden die niet rechtstreeks door de Belgische overheid worden ondersteund. Deze zogenaamde “4de-pijler projecten” getuigen van de kracht van de interpersoonlijke relaties tussen België en Rwanda.

Universitaire samenwerking en studiebeurzen

Er bestaat een lange traditie van uitwisseling en samenwerking tussen Belgische en Rwandese instellingen van het hoger onderwijs.

De Belgische overheid financiert verschillende van deze samenwerkingsverbanden via de Vlaamse Interuniversitaire Raad (VLIR-UOS) en de Waalse Académie de Recherche et d’Enseignement Supérieur (ARES). Deze projecten situeren zich in uiteenlopende domeinen, met een zwaartepunt in de gezondheidssector. Maar ook andere domeinen als disaster preparedness en bierbrouwerij komen aan bod. Voor een overzicht van de lopende projecten, klik hier (PDF, 51.91 KB).

Het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen (ITM) ontwikkelt ook een programma dat gericht is op het versterken van de capaciteit van het land om infectieziekten te bestrijden.

Naast deze projecten die financiering ontvangen vanwege de federale overheid, bestaat nog een veelvoud aan kleinere en grotere samenwerkingsverbanden, gefinancierd uit diverse andere bronnen.

Uitwisseling tussen studenten, docenten en onderzoekers vormt de basis van deze samenwerkingsverbanden. Jaarlijks komen Belgische studenten stage lopen in Rwanda in het kader van hun opleiding. Omgekeerd trekken ieder jaar Rwandezen naar België om een master- of doctoraatsopleiding te volgen aan één van de Belgische instellingen voor het hoger onderwijs. De Belgische overheid biedt hiervoor studiebeurzen aan. Voor meer info, zie:

• VLIR-UOS: Scholarships | Vliruos
• ARES: Bourses/Coopération au développement / ARES (ares-ac.be)
• ITG:  Beurzen om aan het ITG te studeren | Institute of Tropical Medicine

Meer informatie over studeren in België: Studeren in België | FOD Buitenlandse Zaken - Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (belgium.be)

Multilaterale samenwerking

België is een sterke voorstander van multilaterale samenwerking. Om de multilaterale organisaties de nodige daadkracht te verschaffen om hun mandaten te vervullen, kiest België bewust voor vrijwillige financiering van hun algemene werking (core funding). België is zo een #PartnerAtCore van FAO, OHCHR, WHO, IOM, UNDP, UN Women, UNAIDS, UNFPA, UNICEF, UNEP, CGIAR, EITI, IMF, EGPS, GFATM en GPE.

Om specifieke accenten te leggen rond de Belgische prioriteiten, financiert België momenteel ook twee specifieke multilaterale projecten in Rwanda. UNDP Rwanda voert in dit kader het project “Strenghtening business opportunities for youth, women and people with disabilities in 8 districts of Rwanda” uit (2022-2023, EUR 2 miljoen). Daarnaast ondersteunen we de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) met EUR 3 miljoen voor hun regionale programma “Building social protection floors for all” (2022-2025, EUR 3 miljoen), dat zich naast Rwanda ook op Burundi en de DR Congo richt. Tot slot financiert België ook enkele posten voor junior professional officers (JPO) binnen de VN-instellingen in Rwanda.

Humanitaire hulp

België wil via flexibele financiering de humanitaire actoren de middelen geven om snel in te spelen op humanitaire noodsituaties.

België voorziet vrijwillige financiering van de algemene werking van internationale humanitaire organisaties (core funding) en flexibele fondsen als het ICRC, WFP (incl. IRA), UNHCR, UNRWA, FAO (incl. SFERA), OCHA (incl. CERF en CBPFs), FICR (incl. DREF), ALNAP en TNH. Via deze organisaties en fondsen draagt België bij aan de humanitaire respons in Rwanda.

Daarnaast financiert België in Rwanda ook humanitaire projecten van verschillende Belgische niet-gouvernementele organisaties. Momenteel (2022-2023) lopen er projecten van Rode Kruis Vlaanderen (RKV), Croix Rouge de Belgique (CRB) en Plan International België.

Europese partnerschappen

De instellingen van de Europese Unie gelden als één van de voornaamste ontwikkelingspartners van Rwanda. In 2020-2021 besteedden ze meer dan EUR 60 miljoen aan officiële ontwikkelingshulp in Rwanda (OESO), veelal via het Neighborhood, Development and International Cooperation Instrument (NDICI). Als lid van de Europese Unie draagt België bij aan dit budget.

Sinds enkele jaren versterken de Europese instellingen en de Europese lidstaten hun samenwerking op het vlak van ontwikkelingssamenwerking onder de noemer van de Team Europe Initiatieven (TEI). De twee nationale TEI’s in Rwanda zetten in op transformatie in de landbouwsector en duurzame stedenbouw. Daarnaast zijn de EU en de lidstaten in Rwanda ook erg actief in het kader van een continentaal TEI dat zich richt op de bevordering van de productie en toegang tot vaccins en kwaliteitsvolle gezondheidsproducten (MAV+).

België draagt actief bij aan deze TEI’s via de bilaterale gouvernementele samenwerking. Bovendien voert het Belgisch ontwikkelingsagentschap Enabel in het kader van deze TEI’s ook projecten uit die worden gefinancierd door de andere Europese partners.